Kwalleballen is een uiterst sportieve pot rugby in de modder. Het wordt gespeeld op maïsvelden van 16x32 meter, die rijkelijk besproeid zijn met water, waardoor een zwaar soppende moddermat ontstaat. De spelregels zijn simpel: wie het meest scoort wint. En scoren doe je door de doorweekte juten zandzak in de waterbak van de tegenstander te werpen. Of door met zak en al in de bak te springen, vallen, glijden of struikelen. De regels beperken zich verder tot niet slaan, schoppen, harentrekken en andere onsympathieke pogingen de tegenstander uit te schakelen. Rugbytackle is wel toegestaan, evenals lopen met de zak, overspelen van de zak en met z'n tienen op een hoopje strijden om de zak. Eén modderbad duurt 9 minuten, waarin teams van 7 mannen, vrouwen of beiden elkaar bekampen.

Kwalleballen is een dag dolle pret. Het feest begint om 11 uur, als de muziek start, de tap loopt en wedstrijden beginnen. Na 4 uur moddergevechten en angstige scheidsrechters, die balanceren tussen de regels en zichzelf handhaven, is het spel voorbij, maar gaat het feest door. Door de dag heen zijn er al diverse onverwachte performances, van publiek of daadwerkelijk ingehuurde acts. Na de Kwalfinale rent duizend man naar de feesttent waar het altijd bijzonder verlopende muzikaal spektakel tot een uur of acht van het podium spat.

Mijn eerste bezoek aan Kwalleballen in Valkenswaard was op aangeven van Marc uit België. Zelf was hij naar het Sankron festival in Thailand. Uitgebreide instructies waren mijn deel. Ik had een nieuwe kamera bij mij. De eerste foto's gingen de mist in omdat ik dacht dat er een filmpje in zat, terwijl dat niet geval was. Dat was jammer, want er was een springkasteel gevuld met water, waar de jeugd al vroeg in de ochtend driftig gebruik van ging maken. Een groep begon vanaf het eerste begin elkaar in het water te gooien. Het voor de eerste keer nat worden van kleding is het mooiste moment. Kennelijk is het verstandig om vooraf een beetje te oefenen met een nieuwe kamera.

Het is praktisch bij deelname aan Kwalleballen geschikte kleding aan te hebben. Om blessures te voorkomen is een lange broek het minste vereiste. Het aantrekken van besmettelijke kleding is weliswaar spectaculair, maar betrekkelijk. In tamelijk korte tijd is namelijk de oorspronkelijk kleur van de kleding niet meer te herkennen. Grote waardering had ik voor bovenstaande jongeling, die compleet in het wit kwam opdraven. Je denkt aanvankelijk nog dat hij louter als toeschouwer komt. Ook dan zijn enkele modderspatjes niet te vermijden. Maar het is geen hopeloze opgave om naderhand de broek in de was weer wit te krijgen. Al vroeg tijdens de dag ging hij meerdere malen languit in de modder en eindigde overdekt met modder. Zelf heb ik geïnspireerd door het bovenstaande ook enkele malen deelgenomen met een aanvankelijk hagelwitte broek.

Hoewel de betreffende broek na intensieve behandeling weer redelijk wit is geworden, is iets minder besmettelijk kleding aan te bevelen. Het tweede jaar in aanwezigheid van Ton had ik meerdere stellen kleding bij mij. Ton maakte wat foto's van de gebeurtenissen, die mij daarbij overkwamen. Na afloop van de halve finales had de betreffende blonde jongen aan een half woord genoeg om een gevecht met mij aan te gaan. Hij was tevreden met mij eenmaal languit in de modder te krijgen. Daardoor was ik na afloop nog 'redelijk schoon'.  Het was als een droom. Het lukt door de jaren heen maar zelden om een dergelijk spectaculair gevecht uit te lokken en er tevens mooie foto's aan over te houden...

Voor de foto of de video zijn sommige mensen best bereid zich wat opofferingen te getroosten. Als er een fotograaf klaar staat, kijkt men wat minder vreemd op als je je volledig gekleed spontaan op je buik in de modder stort. Bij sommige evenementen hebben toeschouwers zelfs nepfototoestellen bij zich om een excuus te creëren voor een gedenkwaardig modderbad. De onderstaande jongen was interviewer/presentator voor een Tv-opname van Kwalleballen. Bij de finale sprak hij af met de winnaars, dat ze hem volledig gekleed tijdens een interview met de coach (spontaan) in een vijvertjes zouden gooien. Het is niet helemaal duidelijk of de microfoon in zijn hand daarbij ook echt functioneerde. Ton had zijn fototoestel bij de hand, maar was verder ook totaal verrast door de gebeurtenissen. Hij heeft de presentator droog en compleet overdekt met de spelers van de winnende ploeg in een vijvertje...

Geschikte kleding is een T-shirt en een dunne grijze broek. Door de jaren heen betraden er talrijke deelnemers aldus gekleed de arena. Vooral met spelverdelers duurt het dan enige tijd voordat de modder de kleding volledig heeft omgetoverde in een glimmende zwart/bruine massa, waaronder de oorspronkelijk kleur niet meer te herkennen is. Het moge evenwel duidelijk zijn, dat zelfs de meest ingetogen spelverdeler niet kan verwachten na vier/vijf wedstrijden nog herkenbaar het strijdtoneel te kunnen verlaten. Tijdens gevechten kom je dan wel eens helemaal onder een berg spelers languit in de modder terecht. Het is mooi te zien hoe de jongen na de eerste sproeipauze zittend in een kuil met vijf cm modder weer opkrabbelt en van achteren helemaal glimmend van de modder is.

De onderstaande jongeling toonde zich best gevleid door mijn belangstelling voor hem. Hij deed slechts enkele wedstrijden mee en was daarna verdwenen. Zelf deed ik video en heb relatief weinig echte foto's van hem. Op het begin van de dag zijn de velden nog relatief droog en weinig modderig. Hij had evenwel duidelijk een compleet modderbad gepland. Volkomen onnodig liet hij zich tijdens gevechten om de kwal languit tegen de grond werken op de modderigste plekken van het veld. Ook aarzelde hij niet om meerdere malen in een vijvertje te springen. Voor de laatste foto ging hij op verzoek nog een keertje aan de rand van de vijver zijn handen wassen, waardoor goed zichtbaar is, dat hij tot aan zijn middel geen schone, droge draad meer aan het lijf had.

De jongen, die mij gekleed in een brandschone kakibroek in de modder werkte, transformeerde gedurende de dag van een alleszins keurig geklede jongeling in een complete modderpilaar. Een goede observator treft deze zelfde jongen ook in de voorgaande jaren (2003 en eerder) aan. In het eerste jaar (2000) lag hij samen met zijn vrienden al volledig gekleed in de vijvertjes voor de wedstrijden zelfs maar waren begonnen. Helaas had ik een probleempje met mijn splinternieuwe kamera, waardoor de foto's daarvan niet beschikbaar zijn.

Naast deelnemers, die veel te mooi gekleed, tijdens de wedstrijden in de modder terecht komen, ontstaan er ook spontane gevechten. Ton was nogal trots op de foto's van de onderstaande serie. Ik was zelf reeds naar huis, toen opeens twee toeschouwers in hun normale kleding begonnen te stoeien. Ton had zijn kamera al in de auto gelegd en kwam daardoor pas bij het derde gevecht erin. De jongens waren gewoon niet te stuiten. Aanvankelijk na de eerste worsteling viel de schade nog wel mee. Echter toen ze almaar verder gingen, werden hun kleding steeds onherkenbaarder. In de laatste foto is zelfs de kraag van de blonde jongen volledig overdekt geraakt met modder.

Dames toeschouwers/deelnemers zijn bepaald niet veilig. Meerdere malen per dag ontstaan er dit soort stoeipartijen. Het is dan verstandig je er niet in te mengen. Anders beland je zelf ook in het vijvertje. Jongens, die een dame over grote afstand naar een vijvertje kunnen dragen, zijn moeiteloos in staat om een toeschouwer, die het evenwicht probeert te herstellen eveneens een compleet nat pak te bezorgen. Het is mij door de jaren heen regelmatig overkomen. Je hoeft maar wat dreigende gebaren te maken, uitdagend te glimlachen en je ligt al in het vijvertje.

Zelf doe ik altijd mijn uiterste best om betrokken te raken met stoeipartijen op een moment, dat de velden echt modderig zijn geworden. De drie foto's onder links betreft een situatie aan het einde van de dag. De betreffende jongens doen al weer tien jaar mee met Kwalleballen en hebben een 'abonnement'. Halverwege de dag komen ze dan vragen of ze het mogen doen. Daarbij streef ik ernaar, dat ze me door de modder er letterlijk heen moeten slepen. Op de eerste foto ben ik nog vrijwel schoon. Hoewel de modderstrepen op mijn broek en trui zich beginnen af te tekenen. Op de tweede foto heb ik mij op het modderigste stukje van het veld op de grond laten zakken om het ze zo moeilijk te maken en het effect te maximaliseren. Op de laatste foto komen we glijdend op de rug in de nabijheid van het vijvertje. Alwaar het avontuur compleet overdekt met modder eindigt in het vijvertje...

Even later in hetzelfde jaar wist ik gekleed in een volgend stel met schone kleren een gevecht uit te lokken met de reeds tamelijk besmeurde jongeling. Aanvankelijk had ik de overhand. Hoewel je bij een dergelijk gevecht kunt afvragen wat dat waard is. Later weet hij mij ruggelings op de grond te werken in een diepe plas met modder. Even later staand is het resultaat nog eens te bewonderen. De schouders zijn zelfs nog schoon...

Ik geef er de voorkeur aan om rond te lopen in kleding, die schijnbaar volstrekt ongeschikt is voor een moddergevecht. Een spijkerpak, T-shirt, overhemd, trui lijkt weinig geschikt om met de modderpret mee te doen. Echter geeft best wat extra's. Het is lastig om de boel echt goed modderig te krijgen. Zeker als het nog aan het begin van de dag is. Je kunt je achterover laten vallen, voorover in de modder duiken en een duik in een vijvertje nemen. Voorover in de modder is toch wel het aardigste. Boven een modderbad uit 2005. Onder een uit 2009, waarin het resultaat na een duik voorwaarts in de modder is te bewonderen.

Ook tijdens reguliere gevechten zie je deelnemers in de loop van de dag steeds viezer worden, terwijl desondanks duidelijk blijft, dat het uitgangspunt een mooie spijkerbroek was. De jongen in het midden van de linkerfoto trok gedurende de dag steeds schone T-shirts aan. Daardoor leek hij aan het begin van elke volgende wedstrijd nog helemaal schoon. Tegenstanders deden natuurlijk hun uiterste best om verandering aan te brengen in deze irritante staat van zijn kleding. De speaker kwam tijdens de finale naar aanleiding van de maagdelijk schone staat van zijn T-shirt met het volgende verhaal:

Hij toonde zich dit jaar een uiterst deskundig spreekstalmeester. Zonder zijn bijdrage zouden veel toeschouwers nooit hebben geweten, waar het om ging. Hij kwam aan het woord toen de eindstrijd al enige tijd aan de gang was. Op de video is zijn commentaar goed te volgen:

Een veel belovende groep was het stel jongens in spijkerbroek. Allen eindigden flink onder de modder. De beste rugbyer was de jongen met de blonde lange haren. Hij was voortdurend actief en reeds na een of twee wedstrijden compleet doorweekt en overdekt met modder. De anderen deden er wat langer over. In het vijvertje werd tenslotte de ergste modder afgespoeld. Het is altijd een kwestie van kiezen tijdens zo'n dag. Als je zelf erg modderig wilt worden met verschillende stellen kleding, dan moet je meedoen. Echter dan heb je minder tijd om te fotograferen. De onderstaande groep heb ik gedurende dag grotendeels gemist. Gelukkig was Ton aanwezig...

Tijdens, tussen en na de wedstrijden ontstaan als het mooi weer is moddergevechten. Ook dan is het kiezen: Deelnemen of fotograferen... Persoonlijk geef ik de voorkeur aan deelnemen. Gelukkig was Ton aanwezig, die klein als hij is, wat minder enthousiast is van ruwe gevechten. Hieronder drie gevechten, waarbij ik in mijn gewone kleren een gevecht aanga met wat deelnemers aan de wedstrijden. De bovenste betreft een jongen, die ook in spijkerpak deelnam. In het midden een jongen in meer gangbare kleding. Onder neem ik het op tegen een jongen in spijkerbroek, die veel sterker is, dan ik. Het resultaat is een meer dan compleet bad in spijkerpak, terwijl de jongen teleurstellend schoon is gebleven.

Kwal Spelregels

Ook voor modderbaden met veertien spelers die strijden om een juten zandzak zijn spelregels onoverkomelijk. Wederom heeft de organisatie daarom gepoogd met een minimum aan regels een goed verloop van de Kwalwedstrijden mogelijk te maken. Het Kwalleballen is er voor ieders plezier. Houd rekening met je tegenstander. Laat je gerust gaan, maar speel niet onnodig hard, lomp of agressief. Laten we er een met z'n allen een sportieve en gezellige dag van maken!